نحوه گرفتن حضانت فرزند پسر توسط مادر [+ هرآنچه باید بدانید]

حضانت فرزند یکی از مسائل مهم حقوقی است که اغلب در پرونده‌های طلاق و جدایی والدین مطرح می‌شود. این موضوع از جنبه‌های مختلف قانونی، روان‌شناسی، و اجتماعی حائز اهمیت است، زیرا تاثیر مستقیمی بر رشد و سلامت روانی کودک و همچنین حقوق والدین دارد. در این مقاله به نحوه گرفتن حضانت فرزند پسر توسط مادر در چارچوب قوانین ایران پرداخته و شرایط، محدودیت‌ها، و نکات حقوقی مربوطه بررسی می‌شود.

مفهوم حضانت​

حضانت در لغت به معنای نگهداری، سرپرستی و مراقبت از کودک است و از منظر قانونی به وظیفه‌ای اشاره دارد که والدین یا شخص دیگری بر عهده می‌گیرند تا از کودک مراقبت و نیازهای جسمی، روانی و تربیتی او را تامین کنند. این وظیفه، علاوه بر حق، نوعی تکلیف قانونی است که قانون‌گذار برای والدین تعریف کرده است.

قوانین مرتبط با حضانت در ایران​

در ایران، قوانین مربوط به حضانت فرزند توسط پدر و مادر عمدتاً بر اساس قانون مدنی و قانون حمایت خانواده تنظیم شده است. ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی بیان می‌کند: «نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.» اما در مواردی که والدین از هم جدا می‌شوند، این وظیفه باید بر اساس شرایط خاص و مصلحت کودک تعیین شود.

سن حضانت فرزند​

یکی از مباحث کلیدی در بحث حضانت، تعیین سن حضانت فرزند است. بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی و اصلاحات آن، حضانت فرزند تا سن مشخصی به یکی از والدین واگذار می‌شود:

• برای فرزند پسر و دختر تا ۷ سالگی: حضانت بر عهده مادر است.
• بعد از ۷ سالگی: حضانت به پدر واگذار می‌شود.

البته، تعیین این بازه‌های زمانی به معنای محدودیت مطلق نیست و در شرایطی خاص، ممکن است حضانت از یک والد به والد دیگر منتقل شود.

شرایط گرفتن حضانت فرزند پسر توسط مادر​

مشاهده پیوست شرایط-گرفتن-حضانت-فرزند-توسط-مادر_1.webp
مادر می‌تواند در صورت فراهم بودن شرایط خاص، حضانت فرزند پسر خود را پس از ۷ سالگی نیز بر عهده بگیرد. این شرایط عبارتند از:

1. عدم صلاحیت پدر:قانون مدنی ایران در ماده ۱۱۷۳ بیان می‌کند که اگر یکی از والدین فاقد صلاحیت لازم برای حضانت باشد، حضانت به دیگری واگذار می‌شود. این موارد شامل:
   • اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی
   • سوء رفتار یا سوءاستفاده جسمی و روانی از کودک
   • ابتلا به بیماری‌های روانی خطرناک
   • بی‌توجهی به نیازهای جسمی و روانی کودک
2. مصلحت کودک: قاضی در مواردی که مصلحت کودک ایجاب کند، می‌تواند تصمیم متفاوتی اتخاذ کند. به عنوان مثال، اگر مادر توانایی بهتری در تربیت و نگهداری کودک داشته باشد، دادگاه ممکن است حضانت را به او واگذار کند.
3. رضایت فرزند: در برخی موارد، نظر فرزند نیز در تصمیم‌گیری موثر است، به خصوص زمانی که سن او بالاتر از حد معینی باشد (معمولاً بالای ۹ سال برای دختران و ۱۵ سال برای پسران).

مراحل قانونی برای گرفتن حضانت​

1. تنظیم دادخواست حضانت​

مادر باید دادخواستی برای گرفتن حضانت فرزند تنظیم کرده و آن را به دادگاه خانواده ارائه دهد. این دادخواست باید شامل دلایل و مستنداتی باشد که نشان‌دهنده صلاحیت مادر و عدم صلاحیت یا کوتاهی پدر در نگهداری از فرزند است.

2. ارائه مدارک لازم​

مدارک مورد نیاز برای ارائه به دادگاه شامل:

• شناسنامه مادر و فرزند
• سند طلاق یا رأی دادگاه در مورد جدایی
• مدارک اثبات‌کننده عدم صلاحیت پدر (مثل شهادت شهود، مدارک پزشکی، یا سوابق کیفری)

3. حضور در جلسات دادگاه​

مادر باید در جلسات دادرسی حضور یافته و دلایل خود را به قاضی توضیح دهد. در این جلسات ممکن است از شهود و کارشناسان نیز برای بررسی وضعیت استفاده شود.

4. صدور حکم حضانت​

پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، دادگاه تصمیم نهایی را در مورد حضانت کودک اتخاذ می‌کند. در صورت صدور حکم به نفع مادر، وی می‌تواند حضانت فرزند را بر عهده بگیرد.

حقوق و تکالیف مادر پس از گرفتن حضانت​

پس از واگذاری حضانت به مادر، او مسئولیت‌های قانونی و اخلاقی زیر را بر عهده دارد:

• تامین نیازهای مالی، تحصیلی و بهداشتی کودک (در صورتی که پدر ملزم به پرداخت نفقه نباشد)
• حفظ سلامت جسمی و روانی کودک
• جلوگیری از سوءاستفاده یا ایجاد خطر برای کودک

محدودیت‌ها و چالش‌ها​

1. حق ملاقات پدر​

حتی اگر حضانت به مادر واگذار شود، پدر همچنان حق ملاقات با فرزند خود را دارد. دادگاه معمولاً روزها و ساعات مشخصی را برای ملاقات تعیین می‌کند.

2. تامین نفقه​

پدر حتی در صورت عدم داشتن حضانت، همچنان موظف به پرداخت نفقه فرزند است. اما در برخی موارد، اختلافات مالی می‌تواند چالشی برای اجرای حکم حضانت باشد.

3. دخالت‌های احتمالی​

در برخی موارد، دخالت‌های خانواده پدری یا مشکلات حقوقی می‌تواند روند حضانت را دشوار کند.

نکات روان‌شناسی و اجتماعی​

حضانت فرزند نه تنها یک موضوع حقوقی بلکه یک مساله روان‌شناسی و اجتماعی نیز هست. برای اطمینان از سلامت روانی کودک، موارد زیر توصیه می‌شود:

• حفظ روابط دوستانه بین کودک و والد غیرحضانت‌دار
• جلوگیری از سوءاستفاده روانی یا اعمال فشار بر کودک
• ارائه حمایت‌های روانی و عاطفی به کودک برای مقابله با استرس جدایی والدین

نتیجه‌گیری​

حضانت فرزند پسر توسط مادر در نظام حقوقی ایران، وابسته به عوامل مختلفی از جمله سن کودک، صلاحیت والدین، و مصلحت او است. مادرانی که خواستار حضانت فرزند خود هستند، باید با آگاهی کامل از قوانین و مقررات، مدارک و مستندات کافی تهیه کرده و با بهره‌گیری از وکیل یا مشاوره حقوقی، روند قانونی را طی کنند. تصمیم‌گیری در مورد حضانت همواره باید با در نظر گرفتن منافع عالی کودک صورت گیرد تا سلامت جسمی و روانی او تامین شود.