زاناکس (Xanax) نام تجاری دارویی است که ماده فعال آن
آلپرازولام (Alprazolam) نام دارد. این دارو متعلق به دستهای از داروها به نام
بنزودیازپینها (Benzodiazepines) است و عمدتاً به عنوان یک داروی
ضداضطراب و
آرامبخش قوی شناخته میشود.
کاربردهای اصلی زاناکس
زاناکس یک داروی تجویزی است و تنها باید تحت نظر پزشک مصرف شود. کاربردهای اصلی آن عبارتند از:
- درمان اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders): برای کاهش علائم اضطراب شدید، تنش و نگرانیهای مزمن.
- درمان اختلال هراس (Panic Disorder): برای کنترل و کاهش حملات هراس (پانیک) که شامل حملات ناگهانی و غیرمنتظره ترس شدید است.
- اضطراب ناشی از افسردگی: گاهی اوقات برای کنترل اضطراب مرتبط با افسردگی نیز تجویز میشود، اگرچه مستقیماً یک داروی ضدافسردگی نیست.
مکانیسم اثر
زاناکس با تأثیر بر
سیستم عصبی مرکزی (CNS) عمل میکند. این دارو فعالیت یک انتقالدهنده عصبی بازدارنده (مهارکننده) در مغز به نام
گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را افزایش میدهد.
- GABA در مغز مانند یک "ترمز" عمل میکند.
- زاناکس با تقویت اثر گابا، باعث کاهش فعالیت غیرعادی و تحریکپذیری سلولهای عصبی میشود و در نتیجه حس آرامش، کاهش اضطراب و رخوت را ایجاد میکند.
نکته بسیار مهم (وابستگی و مصرف)
مصرف زاناکس، مانند سایر داروهای خانواده بنزودیازپین، دارای پتانسیل بالایی برای ایجاد
وابستگی فیزیکی و روانی است. به همین دلیل:
- معمولاً برای دورههای زمانی کوتاه مدت تجویز میشود.
- قطع مصرف نباید به صورت ناگهانی باشد، بلکه باید به تدریج و تحت نظارت پزشک صورت گیرد تا از بروز علائم شدید ترک (مانند تشنج، لرزش، اضطراب شدیدتر) جلوگیری شود.
- مصرف خودسرانه و بدون نسخه پزشک اکیداً ممنوع است.