معنی ضرب المثل چوبکاری نفرمایید

[bahram]

معنی ضرب المثل چوبکاری نفرمایید چیست ?

 

[sanaz_jafari]

در گذشته افراد خطاکار را به نسبت گناهانشان تنبیه می‌کردند. چوبکاری نوعی تنبیه این افراد بود که گفته می‌شود قدمت آن به زمان خلقت انسان بازمی‌گردد. در آن زمان‌ها به دلیل اینکه علم پیشرفت نکرده بود و ابزار تنبیه وجود نداشت، از چوب درختان برای مجازات انسان‌های خلافکار استفاده می‌کردند. بچه‌هایی که کارهای بد انجام می‌دادند و شیطنت می‌کردند نیز با ترکه‌های چوب به دست‌ها و پاهایشان می‌زدند.

مجازات چوبکاری رفته ‌رفته رونق و پیشرفت چشم‌گیری کرد. در آن دوران اگر فردی گناه یا خطایی انجام می‌داد که مستحق اعدام بود، وی را به کمر روی زمین می‌خواباندند و با ترکه‌های چوب انار که خیلی محکم و سفت بود به شکمش می‌زدند. این کار را آنقدر انجام می‌دادند که در داخل بدن، روده‌هایش از هم گسسته می‌شد و فرد خلافکار به شکل خیلی وحشتناکی جانش را از دست می‌داد.

اما اگر فردی ناخواسته و یا از روی نادانی خطایی را انجام می‌داد که به تشخیص قاضی مجازاتش اعدام نبود، وی را به مقداری پول جریمه کرده و یا با ترکه او را تنبیه می‌کردند. معمولا بزرگان ارتش و انسان‌های مهم را این‌گونه مجازات می‌کردند تا هم درس عبرتی برای خود و هم برای دیگران باشد و دیگر خطایی از آن‌ها سر نزند.

این مجازات به تدریج به صورت ضرب‌المثل در بین مردم ایران رواج پیدا کرد و “چوبکاری نفرمایید” یعنی خجل و شرمنده نفرمایید. چوبکاری به معنی خجالت زده کردن کسی بواسطه نیکی و احسان بیش از حد به او به کار می رود و یا پذیرایی و محبت به کسی که نسبت به تو نیکی نکرده است، و خجالت زده کردن او از این طریق است.

 

[جمشیدی]

در گذشته چنانچه محکومیت گناهکار در حد مرگ و اعدام نبود این گونه محکومان را که اکثراً شاهزادگان و امرای ارتش وحکام ولایت بوده اند به طریق چوب زدن و نقره داغ ! کردن ، یعنی جریمه نقدی ، و نفی بلد و تبعید محکوم می کردند تا سایر ماموران دولت تکلیف خود را بدانند و سرجایشان بنشینند .

به طوری که گفتیم اگرچه چوب زدن از قدیمیترین ایام تاریخی رایج و معمول بود ولی چوبکاری رجال در زمان فتحعلی شاه قاجار اتفاق افتاد و بخصوص در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه بنابرنقشه و تصمیم میرزا تقی خان امیرکبیر شاهزادگان و حکام ولایات و فرماندهان قشون را که در انجام وظایف محوله تهاون و قصور می ورزیدند بدین وسیله چوبکاری و مجازات می کردند تا درس عبرتی برای سایرخدمتگزاران و عمال دولت باشد .

براثر نقشه و تدبیر امیرکبیر تا آنجا که مدارک موجود حکایت می کند علاوه بر حکام ولایات در حدود چهارده تن از عموها و عموزاده های شاه و حتی پسران خاقان مغفور به علت خطاهایی که مرتکب شده بودند چوب خورده جریمه شده اند ولی پس از قتل امیرکبیر این نظم و نسق و سختگیری بلاتفاوت نیز در عصر قاجار با خود او متروک شده است .

به هرصورت در حال حاضر که جزء امثال وحکم در صحبتهایمان می گوییم فلانی مرا چوبکاری می کند از دوره قاجاریه به خصوص در زمان صدارت امیرکبیر که چوبکاری نسبت به تمام مقامات کشور رواج وکمال یافته به یادگار مانده است .