چهار مقاله اثر
احمد بن عمر بن علی سمرقندی، معروف به
نظامی عروضی، ادیب و نویسنده ایرانی قرن ششم هجری است.
این کتاب مشهور، مشتمل بر حکایات و نوادری درباره دبیران، شاعران، منجمان و طبیبان است و به عنوان یکی از مهمترین منابع برای شناخت تاریخ و فرهنگ ایران در دوره سلجوقیان به شمار میرود.
نظامی عروضی در سمرقند به دنیا آمد و در دربار سلاطین سلجوقی شاعری و درباری میکرد.
او سفرهای زیادی به نقاط مختلف ایران و جهان اسلام داشت و با بسیاری از شاعران، نویسندگان و دانشمندان عصر خود ملاقات کرد.
نظامی عروضی در سال 550 هجری قمری درگذشت.
چهار مقاله در چهار بخش اصلی تنظیم شده است:
- مقاله اول: در باب دبیران
- مقاله دوم: در باب شعرا
- مقاله سوم: در باب منجمان
- مقاله چهارم: در باب اطبا
در هر مقاله، نظامی عروضی به معرفی و شرح حال تعدادی از مشاهیر آن رشته میپردازد و از آثار و دستاوردهای آنها سخن میگوید.
او همچنین حکایات و لطایف جالبی از زندگی این مشاهیر نقل میکند.
چهار مقاله به نثری ساده و روان نوشته شده و از جمله متون برجسته نثر فارسی در دوره سلجوقیان به شمار میرود.
این کتاب از دیرباز مورد توجه پژوهشگران و علاقهمندان به تاریخ و ادبیات فارسی بوده و به زبانهای مختلف ترجمه شده است.
آثار دیگری از نظامی عروضی نیز به جا مانده است که از جمله آنها میتوان به
مجالس سجع و
رساله در علم طب اشاره کرد.