پاسخ به سوال "کلیله و دمنه اثر کیست؟" کمی پیچیده است، چرا که این کتاب دارای تاریخچهای طولانی و ترجمههای متعددی به زبان فارسی است.
در اینجا به طور خلاصه به این موضوع میپردازیم:
اصل و پیدایش: - ریشه اصلی کلیله و دمنه به هند باستان باز میگردد و به زبان سانسکریت نوشته شده است.
- این اثر در قالب حکایات و داستانهای پندآموز، به بیان آموزههای اخلاقی و سیاسی میپردازد.
- نام نویسنده اصلی کلیله و دمنه به طور قطعی مشخص نیست،
ترجمه به زبان فارسی: - کلیله و دمنه در طول زمان به زبانهای مختلفی از جمله عربی و فارسی ترجمه شده است.
- قدیمیترین ترجمه فارسی از این کتاب به برزویه طبیب، طبیب و مترجم دربار خسرو انوشیروان ساسانی، نسبت داده میشود.
- اما ترجمه مشهور و شناختهشده کلیله و دمنه در زبان فارسی، اثر ابوالمعالی نصرالله منشی در قرن ششم هجری است.
نسبت به نصرالله منشی: - برخی منابع، نصرالله منشی را مولف کلیله و دمنه میدانند.
- اما نظر غالب بر این است که او صرفاً مترجم این اثر از زبان عربی به فارسی بوده است.
- نصرالله منشی در ترجمه خود از کلیله و دمنه، علاوه بر حفظ امانت متن اصلی، تغییراتی نیز در آن ایجاد کرده و مطالبی به آن افزوده است.
بنابراین: - نمیتوان به طور قطع گفت که کلیله و دمنه اثر کیست.
- این کتاب ریشه در هند باستان دارد و در طول زمان به زبانهای مختلفی ترجمه شده است.
- مشهورترین ترجمه فارسی کلیله و دمنه اثر نصرالله منشی است که در قرن ششم هجری به نگارش درآمده است.
نکات تکمیلی: - کلیله و دمنه یکی از مهمترین آثار ادبیات فارسی به شمار میرود و از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است.
- این کتاب به دلیل دارا بودن حکایات و داستانهای آموزنده و پر مغز، همواره مورد اقبال خوانندگان بوده است.
- کلیله و دمنه به زبانهای مختلفی ترجمه شده و در فرهنگهای گوناگون نفوذ کرده است.